Stosunki Białorusi z zagranicą są uwarunkowane przede wszystkim tradycyjnym położeniem geograficznym, a następnie wydarzeniami ostatnich lat. Mimo że Białoruś prawie zawsze pozostaje w cieniu swojego większego sąsiada – Rosji, nadal zawiera sojusze z innymi narodami i walczy o większe wpływy na świecie.
Sojusz Białorusi i Rosji
Białoruś jest sojusznikiem Rosji od momentu powstania państwa w 1991 roku. Oba kraje podpisały pakt o wzajemnej pomocy wojskowej i wspólnie korzystają z wielu obiektów wojskowych, w tym z bazy lotniczej w Baranowiczach.
W 2009 roku prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenko powiedział: „Jestem przekonany, że nasze stosunki z Rosją są podstawą naszej polityki zagranicznej i mają znaczenie strategiczne”.
Rosja dostarcza Białorusi gaz ziemny i ropę naftową po obniżonych cenach, zaspokajając około 70% jej potrzeb energetycznych. Pomogła również Białorusi rozwinąć infrastrukturę energetyki jądrowej, dzięki czemu do 2020 roku może ona produkować do 15% energii elektrycznej z energii jądrowej.
Białoruś jest jedną z niewielu byłych republik radzieckich, która nie przystąpiła do NATO ani żadnego innego zachodniego sojuszu wojskowego. Członkostwo Białorusi w Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (CSTO), sojuszu utworzonym w 1992 roku przez siedem byłych republik radzieckich, było powszechnie postrzegane jako podyktowane raczej wpływami Moskwy niż chęcią współpracy pomiędzy równymi sobie.
Inne sojusze Białorusi z zagranicą
Białoruś zawarła umowy o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy z wieloma państwami. W swojej polityce zagranicznej Białoruś kieruje się zasadami pokojowego współistnienia i obopólnie korzystnej współpracy z partnerami międzynarodowymi.
Republika Białorusi dąży do utrzymywania dobrych stosunków ze wszystkimi państwami, niezależnie od ich systemu społecznego, modelu gospodarczego czy reżimu politycznego. Polityka zagraniczna kraju jest ukierunkowana na nawiązanie wzajemnie korzystnej współpracy ze wszystkimi państwami i organizacjami międzynarodowymi, które chcą rozwijać takie stosunki w oparciu o zasadę równości oraz poszanowania suwerenności narodowej i integralności terytorialnej.
Białoruś utrzymuje dwustronne stosunki dyplomatyczne z prawie 180 krajami świata. Białoruś aktywnie uczestniczy we wszystkich mechanizmach międzynarodowych, których celem jest rozwiązywanie najbardziej palących problemów na świecie, w tym związanych z bezpieczeństwem, rozbrojeniem i nierozprzestrzenianiem broni jądrowej, ochroną praw człowieka, walką z terroryzmem, zwalczaniem handlu narkotykami, zapobieganiem klęskom żywiołowym itp.
Białoruś w organizacjach międzynarodowych
Białoruś jest członkiem różnych organizacji międzynarodowych, w tym Organizacji Narodów Zjednoczonych, CSTO, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, Rady Europy, Światowej Organizacji Handlu oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
Państwo należy również do Wspólnoty Niepodległych Państw od momentu jej powstania, tj. od 8 grudnia 1991 roku. Od 29 grudnia 2012 roku Białoruś jest także członkiem-obserwatorem Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. Wcześniej Białoruś była członkiem Układu Warszawskiego od 1969 roku do jego rozwiązania w 1991 roku.
Do ONZ należy od 24 września 1945 roku i uczestniczy w PFP związanych z operacjami utrzymania pokoju i reformy sektora bezpieczeństwa w Afryce i Ameryce Łacińskiej, a także w misjach ONZ w Kosowie (UNMIK) i Afganistanie (UNAMA). Ponadto uczestniczy w programach rozwojowych ONZ, takich jak „Globalny program walki z korupcją” (GPC) UNDP, w ramach którego zapewnia środki na projekty antykorupcyjne na całym świecie.
Dodatkowo Białoruś jest pełnoprawnym członkiem Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (CSTO), która została założona 15 maja 1992 roku w celu zapewnienia bezpieczeństwa zbiorowego i zapobiegania konfliktom zbrojnym między członkami poprzez konsultacje polityczne, wspólne patrolowanie, operacje poszukiwawczo-ratownicze, operacje pokojowe, dostawy pomocy humanitarnej, ćwiczenia.
Czy Białoruś należy do Unii Europejskiej?
Białoruś nie jest członkiem Unii Europejskiej. Wynika to z dwóch powodów:
- Białoruś i Rosja są blisko siebie od czasu rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 roku i utworzenia Wspólnoty Niepodległych Państw. Oba kraje łączą bliskie więzi gospodarcze i mają wspólną granicę, co czyni je naturalnymi sojusznikami.
- Na Białorusi od 1994 r. rządzi autorytarny prezydent Aleksander Łukaszenka. Rząd Łukaszenki jest często krytykowany przez międzynarodowe grupy broniące praw człowieka za surowe traktowanie opozycjonistów i dziennikarzy.
Chociaż Białoruś przez lata podpisała kilka umów z UE, nigdy nie posunęła się do przodu w kwestii przystąpienia do niej, ponieważ na jej drodze stanęło zbyt wiele przeszkód politycznych. W szczególności wiele państw europejskich obawia się, że bliskie stosunki Białorusi z Rosją stałyby się jeszcze bardziej problematyczne, gdyby Białoruś dołączyła do ich bloku.
